دومین شیوه معماری ایرانی پس از سبک پارسی دوره هخامنشیان، سبک پارتی است. قوم پارت یکی از شعب نژاد آریایی ایرانی است که سرزمین آنها ابتدا شمال خراسان بوده است. این شیوه به معماری گفته می شود که بعد از حمله اسکندر در ایران معمول شده و در دوره اشکانی، ساسانی صدر اسلام و در بعضی نقاط حتی بعد از اسلام تا قرن سوم و چهارم هجری ادامه داشته است که متأسفانه آثار کمی از دوره اولیه آن در ایران به جای مانده است.

سبک پارتی دوره اشکانیان

بعد از حمله اسکندر، یونانی ها سعی داشتند که به نحوی سلیقه و فرهنگ خود را بر ایرانیان تحمیل کنند. اسکندر برای نیل به این هدف مخصوصاً در ایران فرمان داد تا ده هزار تن از سربازان و سرداران او با زنان ایرانی وصلت کنند و خود نیز از میان شاهزادگان ایرانی دو دختر را به همسری برگزید. اما در عمل می بینیم که این اقدام مطلقاً انجام نگرفت و بر خلاف اقوامی که در این شرایط فرهنگ حاکم را  می پذیرفته اند، ایرانیان در غالب موارد تن به این عمل نداند.

همان طور که می دانیم، معماری و هنر یونانی به خاطر ظرافت و نظم و تزیین آن در طول تاریخ معماری اروپا در چندین دوره مورد تقلید قرار گرفته است، البته این خصوصیات کمکی به تنوع نم ی کرد و در نهایت، از فرمول های به دست آمده، عدول نمی کرده و به همین دلیل حالت تکرار را در پلان و شکل بناهای یونانی می بینیم.
پروفسور امیه، خاورشناس بزرگ فرانسوی گفته بود: به کسانی که دوستدار هنر هستند، توصیه می کنیم اول به یونان بروند و بعد به که ایران، چون در ایران تنوع در بناها حتی در یک دوره تاریخی به خوبی مشاهده می شود. بر عکسِ آنچه که در یونان به صورت تکرار دیده می شود. البته این فقط یک تنقید هنری است.

پس از انقراض حکومت سلوکیان بدست «ارشک » ( بنیان گذار سلسله اشکانیان )، قوم ایرانی نژاد « پارت » بر ایران مسلط می شود و بار دیگر اداره و کنترل کشور بدست ایرانیان می افتد و دوران غلبه عنصر هنری یونان، در ایران خاتمه می یابد. سبک پارتی با معماری پارسی تفاوت های بسیار دارد. در این دوره امکان فراهم آوردن بهترین و مرغوب ترین مصالح ساختمان از دورترین نقاط کشور وجود نداشت، بنابراین ساختمان ها بیشتر با مصالح دم دست و بومی ساخته می شدند. در این دوره معماران بجای بکاربردن تیرهای جهت پوشش افقی سقف ها، روش دیگری را برای پوشش نهایی ساختمان ها بکار گرفتند که شاید مهمترین تحول معماری قبل از اسلام در ایران باشد. بدین ترتیب استفاده از گنبد ( بجای سقف که برای تحمل وزن آن علاوه بر تیر و تیرچه های چوبی داخل سقف، می بایست تعداد زیادی ستون سنگی نیز در زیر آن بکار روند ) شروع می شود. علاوه برگنبد، پوشش های طاقی و قوسی نیز در ساختمان ها همزمان با گنبد آغاز می شوند. به کمک این نوع پوشش ها معماران این دوره توانستند دهانه های بزرگی را بدون نیاز به ستون بپوشانند

 تمام پوشش ها در این دوره به تقلید از شکل پوسته تخم مرغ و « هلوچین » ( بیز یا تاب ) ساخته می شوند و به همین دلیل اسامی بیشتر قوس های این دوره از اسم تخم مرغ ( خاگ ) و تاب گرفته شده است مثل « هلوچین » – « بیز » – « خاگی » و مرغانه ». بناهای این دوره دارای حیاطی بودند که ایوان ها بطرف آن باز می شد و اطراف آن ها را باروهایی می ساختند. سیستم « حیاط مرکزی » که از ویژگی های معماری « درون گرای » ایران است در این دوره رسمیت یافت. در این دوره نیز مثل عهد هخامنشیان در ساختمان های با عظمت قرینه بودن بنا ( جفت )، رعایت می شده است. همچنین در بناها یا حتی کاخ هایی که برای اقامت و زندگی ساخته می شوند از سیستم « پدجفت » (عدم رعایت تقارن در ساختمان که باعث تنوع فضاهای معمارانه می گردد ) استفاده می شد و این امر را در کاخ « سروستان » به آن درجه رعایت کرده اند که حتی دو فضای یکسان در این کاخ دیده نمی شود.

مصالح ساختمانی مورد استفاده در زمان اشکانیان بیشتر سنگهای پاکتراش و در زمان ساسانیان اکثرا” از خشت خام، خشت پخته و سنگ لاشه ( لاشه سنگ ) می باشند. برای آراستن ساختمان ها کاشیهای لعابدار و لاجورد و نیز اندود گچ مورد استفاده قرار می گرفت. لازم به توضیح است که هنر گچ بری در زمان ساسانیان به اوج خود می رسد و زیباترین نقوش برجسته گچی در این دوره زینت بخش ساختمان های مختلف می گردند ) هم چنین برای فرش کردن کف کاخ ها از سنگ ریزه های رنگی استفاده می کردند. یکی از ملات های مورد استفاده در این دوره ملات « گیرچارو » ( قیرچارو ) می باشد. ملات قیر چارو تشکیل شده از: شیرآهک، خاک رس شسته شده و آسیا شده، گچ نیم پخته و نیم کوب، گاورس ( ماسه ای با دانه هایی به اندازه ارزن ) شکرسنگ، شیره ساخته انگور یا خرما، بعضی اوقات پشم بز یا پشم شتر نیز به این ملات اضافه می کرده اند. این ملات به علت استحکام زیاد در مقابل فشار و هم چنین داشتن مقاومت مطلوب در مقابل نفوذ آب در دیوار سد ها و پایه پل ها و هم چنین برای اندود سقف ساختمان ها و

… مورد استفاده قرار می گرفته است. هم چنین ملات دیگری بنام « ساروج » ( چارو ) که تشکیل شده شیر آهک، خاک رس لویی و پیرز و احتمالا” خاکستر و … می باشد برای ساخت بناهای آبی مورد استفاده قرار می گرفته است.

یکی دیگر از ویژگی های معماری سبک پارتی استفاده از طرح های متنوع و غیر یکنواخت در بناها است، بگونه ای که حتی دو ساختمان را نمی توان یافت که نقشه های یکسان داشته باشند ( به غیر از رعایت اصول اساسی و عمده )، برعکس طرح کلیساها یا دیگر ابنیه اروپایی که در یک دوره خاص غالبا” دارای طرح و نقشه ای یکسان می باشند. آثار باقیمانده از این دوره غالبا” در خارج از مرزهای فعلی ایران قرا دارند.

 از آثار باقیمانده دوره اشکانیان می توان موارد زیر را نام برد : کاخ آشور، کاخ هیترا ( هتره ) که به عربی الحضر گفته می شود، آتشکده تخت سلیمان ( این مکان در دوره ساسانیان به تخت طاقدیس معروف شد )، معبد آناهیتا در کنگاور.

در معماری بناهای مسکونی ایران نیز گاهی این حالت دیده می شود. معماران از لحاظ منطق ساخت به جایی می رسند که یک پلان و یا یک شکل کلی تثبیت می شود و مثلاً همه خانه ها در دوره ای از تاریخ تقریباً شبیه به هم می شوند و فقط در جزئیات تفاوت هایی پیدا می کنند. البته این یک عبیب در تفکر یونانیان است که این روش را بهترین دانسته و به همین بسنده می کنند.
شاید بتوان یکی از دلایل عدم انتخاب شیوه های یونانی را در نوع مصالح دانست. همان طور که می دانیم در یونان و روم معادن سنگ ساختمانی، خوب و بدون رگه بوده است. البته در سکوی کنار پله های ورودی تخت جمشید نیز سنگ های بزرگی دیده می شوند، اما فقط به دلیل عدم هماهنگی با اقلیم، خانه های روستایی را از سنگ نساخته و ساختمان ها از خشت است.
در کل می بینیم که کاربرد سنگ با اقلیم ایران هماهنگی نداشته و این خود یکی از دلایل عدم استفاده از سنگ در ادوار مختلف است. از طرف دیگر قبل از این دیدیم که نقش های ستون های یونانی را قرن ها قبل در کردستان و فارس داشته ایم ولی در عمل بعدها کمتر به کار گرفته شده اند.
تنها چیزی که از شیوه یونانی در ایران موجود است، مربوط به بنایی در نزدیکی محلات به نام که « معبد خُورهه » است که اشتباها نیز گفته می شود و ستون های به کار رفته در این معبد از نوع یونیک است. این معبد را شاید سلوکیان (جانشینان اسکندر ) ساخته باشند. اما در هر حال پلان آن بیانگرآتشکده بودن آن نیست.

کلیاتی از خصوصیات شیوه پارتی را به شرح زیر است:

۱- حداکثر استفاده از مصالح محلی (بوم آورد) مثل استفاده از سنگ لاشه، خشت خام یا پخته و …

۲- استفاده بسیار خوب از تکنیک پیشرفته طاق و گنبد

۳- تنوع فوق العاده در طرح ها

۴- پرهیز نکردن از شکوه ارتفاع زیاد

قوس و گنبد

اختراع گنبد در دوره اشکانیان بزرگترین تحول در معماری قبل از اسلام ایران محسوب می شود. مهمترین ویژگی گنبد ایرانی ساخت آن برروی پلان چهارگوش ( مربع ) است. جهت انطباق پلان دایره برمربع از سیستم گوشوار ( شکنج ) استفاده می شده است. قبل از توضیح بیشتر درمورد گنبد به قوس پرداخته می شود. قوس ( چفد) در معماری ایران سابقه بسیار طولانی دارد. در معبد زیرین زیگورات عیلامی چغازنبیل انواع و اقسام قوس های مختلف جناغی و حتی کلیل مشاهده شده است. در عهد هخامنشیان در ساختمان های رسمی و دولتی از قوس جهت پوشش استفاده نمی شده، بدلیل اینکه امپراطوری هخامنشی امکان تهیه بهترین نوع چوب را جهت استفاده در سقف های افقی ( به عنوان عضو باربر) داشت.و اما در همین دوران خانه های مردم عادی به کمک انواع قوس های « خاگی » و « هلوچین » و حتی « جناغی » ساخته می شدند. بهرحال برای پوشاندن سقف ساختمان دو راه وجود داشته است یا به کمک اعضای باربر ( چوب محکم و آب گرفته شده ) که داخل سقف به عنوان تیراصلی و تیرچه کار می کرده اند، سقف را افقی می زده اند که در این صورت اگر دهانه خیلی بزرگ و وسیع باشد برای نگهداری وزن سقف به ستون احتیاج داشته اند و یا با ایجاد تحدب در سقف آن را بصورت طاق ( پوشش قوسی و منحنی ) درمی آورده اند تا بتواند خود را نگه دارد. مزیت پوشش های قوسی این است که دهانه های نسبتا” بزرگ را بدون احتیاج به ستون براحتی می پوشانده است. راه اول جهت پوشاندن سقف احتیاج به صرف هزینه و وقت و تکنیک زیادی دارد، در نتیجه فقط در بعضی از مقاطع تاریخ معماری و شاید بتوان گفت بندرت به آن برمی خوریم _ دوره هخامنشیان و ندرتا” دوره صفویه ). بنابراین پوشش های قوسی و گنبدی در اکثریت قریب به اتفاق بناهای باستانی بچشم می خورد و در نتیجه شناخت فرم و عملکرد آن ضروری است. در پوشش های افقی ( عهد هخامنشیان ) وزن سقف بطور عمودی به ستونها و دیوارها منتقل می شود و از طریق آنها به زمین می رسد و با عکس العمل زمین خنثی می شود. اینگونه انتقال نیروی سقف به زمین ایده آل ترین حالت ممکن است و با توجه با اینکه ستونها و دیوارهای عمودی براحتی نیروی فشار عمودی را تحمل می کنند ساختمان کاملا” ایستا و پابرجا خواهد بود. اما درمورد پوشش های قوسی و گنبدها مسئله انتقال نیروی سقف ( وزن خود سقف ) به این سادگی نیست. بطور کلی در تمام پوشش های غیر افقی وزن سقف بطور مایل ( تحت یک مولفه مایل نیرو ) بر دیوارها و جرزها اثر می کند. اگر این مولفه مایل را فرضا” به دو مولفه افقی و عمودی تقسیم کنیم: بخشی از نیرو که همراه مولفه عمودی بر جرزها و دیوارها اثر می کند بسهولت به زمین منتقل شده و با عکس العمل زمین خنثی می گردد ( مثل سقف افقی ). ولی مولفه افقی به تنهایی عاملی می شود برای خراب کردن ساختمان ( از هم راندن دیوار ها ). برای خنثی کردن این مولفه افقی نیرو تنها راه حلی که وجود داشته ضخیم کردن دیوارها بوده است. باید دیوارها یا جرزهایی که پوشش قوسی و گنبدی برروی آن قرار می گیرند تا حدی ضخیم بشوند که جلوی اثر مولفه افقی نیرو را بگیرند. برآیند دو مولفه افقی و عمودی را که یک جهت اثر مایل پیدا می کند نیروی رانش یا نیروی از هم گسستن می گویند. در طاق کسری برای جلوگیری از نیروی رانش حاصل از وزن سقف قطر جرزها را در پائین به ۷ متر رسانده اند. البته هرچه از پائین به بالا می رویم ضخامت جرزها کمتر می شوند.

رنگ بنفش رنگی زیبا، پر انرژی و در عین حال آرامش بخش است. آشپزخانه بنفش باعث ایجاد اشتها می شود و آشپزی را برای شما لذت بخش تر می کند. اما شاید کمی در استفاده از آن درنگ کرده و بعضا از آن هراس داشته باشید. به خاطر اینکه بنفش رنگی مصنوعی بوده و در طبیعت بسیار به ندرت یافت می شود شاید کمی ترکیبی بنفش در ذهن شما دور به نظر آید.

ترکیب رنگ بنفش معمولا در آشپزخانه های مدرن یا معاصر نمود پیدا می کند. ترکیب های مختلفی برای رنگ بنفش وجود دارد که می توانید در دکوراسیون آشپزخانه خود از آنها بهره ببرید. همانطور که می دانید سایه روشن های مختلفی از بنفش وجود دارد که به شما دامنه وسیعی از انتخاب را می دهد.

سایه روشن های مختلف رنگ بنفش در آشپزخانه بنفش

ترکیب بنفش و خاکستری

ترکیب بنفش با قهوه ای

قهوه ای رنگ امنیت و ثروت. رنگ قهوه ای رنگی جدی، خاکی، نشان دهنده ثبات و پشتیبانی است. این رنگ حس پشتیبانی از خانواده و خانواده دوستی، حس مسئولیت و جدی بودن را در وجود ما بر می انگیزد. این رنگ ما را ترغیب می کند که به امنیت و حس تعلق با خانواده دست پیدا کنیم.

قهوه ای معمولا در هر چیزی به کیفیت آن چیز بر می خورد. استفاده از رنگ قهوه ای در خانه بسیار توصیه می شود زیرا باعث ایجاد حس آرامش و امنیت در آن می شود از نقطه نظر منفی، بعضا اعتقاد دارند که این رنگ باعث فقر می شود.

قهوه ای باعث صمیمیت بیشتر بین اعضای خانواده می شود. رنگ قهوه ای رنگ وفاداری، صداقت و وابستگی است. از نظر روان شناسی رنگ ها، قهوه ای وفادار، اصیل و با وقار بوده و نشانه سخت کوشی، مهارت و قابل اطمینان بودند است.

اثرات مثبت و منفی رنگ قهوه ای

مثبت: کاربردی، بی خطر، صمیمی، خانوادگی، با ثبات، سازنده، پشتیبان، راحت، قابل اطمینان، محافظ، تقویت کننده، حسی، حساس، گرم، قابل اندازه گیری، صادق، بی ریا و ظریف

منفی : راکد، کسل کننده، کم گرا، ماده گرا، بدون شادی، عدم اغوا کنندگی، قابل پیشبینی، ارزان و خسیس

قهوه ای نشانه چه چیز هایی است؟

ثبات: ایجاد حس آرامش، ثبات و امنیت

سازنده: ما را به دسته بندی و سازمان بندی ترغیب می کند

طبیعی: این رنگ با خاک، زمین و سلامت در ارتباط است.

سبک پارسی نخستین شیوه در معماري ایران است که روزگار هخامنشیان تا حمله اسکندر به ایران را دربرمی گیرد. در این معماري، بیشتر از آن که بتوانیم به یک سبک خاصی اشاره کنیم می توانیم توانایی و هنر ایرانی را درتقلید درست و هماهنگی میان سبک هاي مختلف ارزیابی نماییم .

در حقیقت بنیاد شیوه پارسی از همان ساختمان هاي ساده که در سرزمین هاي غرب و شمال غرب ایران و دیگر مناطق بوده، برگرفته شده است اما پدیده تازه اي که با گسترش فرمانروایی پارس ها روي می دهد، همکاري هنرمندان مختلف از سرزمین هاي گوناگون است. علاوه بر نمونه هایی که به عنوان معماري پارسی ذکر شد می توان به الگوي چهار باغ اشاره کرد که یکی از ماندگارترین ابداعات هخامنشیان در عرصه طراحی است که در پاسارگاد پا به منصه ظهور گذاشت و ادامه یافت.

ویژگی هاي سبک پارسی

1. استفاده از سنگ بریده ، منظم و پاکتراش و گاه صیقلی و تهیه بهترین مصالح ازلحاظ مرغوبیت رنگ و دوام از هرجا که مسیر بوده است .
2. آماده کردن پی از سنگ ریزه
3. نهادن ستون ها در حداکثر فاصله ممکن و تا ارتفاع بسیار چشم گیر و آرایش سرستون ها با جزئیاتی که براي بردن بارسقف چوبی کاملا متناسب و منطقی باشد
4. پوشش با شاه تیر، تیرچه چوبی تخت بریده و درودگري شده .
5. آرایش دیوارهاي اطراف پلکان هاي کوتاه با نقش هاي برجسته و کنگره هاي زیبا و متناسب
6. ساختن دیوارهاي جدا کننده با خشت خام و آرایش داخلی و خارجی آن با رنگ کاشی لعابدار .
7. پرداختن فرش کف با بهترین مصالحی که در آن روزگار بوده است .
8. تعبیه سایبان و آفتابگیرمنطقی و ضروري براي ساختمان ها

همانطور که در مقالات قبلی در مورد معماری پایدار اشاره شد، این نوع معماری حداقل اثرات منفی را روی طبیعت می گذارد و این کار را با استفاده از متریال های مناسب و توسعه فضا و انرژی به سرانجام می رساند. حال به شرح دقیق این خاصیت ساختمان های پایدار می پردازیم.

طراحی خود را بر اساس حداقل کردن پسماند بنا کنید

• در درجه اول بهتر است میزان متریال خود را کاهش دهید تا هم پسماند آن کاهش یابد و هم از متریال ها به صورت بهینه استفاده شود.
• پس از آن به متریال هایی فکر کنید که با کمی دست کاری یا بعضا بدون هیچ گونه دستکاری، مجددا قابل استفاده هستند.
• در نهایت به بازیافت متریال های مختلف فکر کنید. این کار به شما کمک می کند تا انتخاب بهتری بر روی متریال های قابل بازیافت داشته باشید – برای مثال متریال های ترکیبی قابل بازیافت کمتری نسبت به مواد طبیعی دارند.

رنگ سبز ، رنگ طبیعت و رشد و سلامت است . شاید بر این باور باشید که رنگ های روشن و پر انرژی مثل سبز را به راحتی نمی توان در دکوراسیون استفاده کرد. یا حتی آشپزخانه سبز، خاطره آشپزخانه های دهه ۶۰  در ایران را برای شما تداعی کند. اما باید بدانید که طراحی های نو و مدرن و زیبایی بر پایه این رنگ می توان انجام داد.

به طور کلی سه نوع ترکیب با رنگ سبز در آشپزخانه بسیار محبوب هستند:

• سبز و سفید
• سبز و مشکی
• سبز و قهوه ای

سبز ، رنگی با سایه روشن های بسیاری است. از سبز چمنی و روشن تا سبز یاقوتی و تیره. معمولا از رنگ زیتونی در آشپزخانه های سنتی و از رنگ های تیره تر و یا روشن تر سبز در آشپزخانه های مدرن استفاده می شود.

اگر کنجکاو هستید که چه نوع طراحی  می توان بر این اساس انجام داد، عکس های زیر را ببینید تا ایده طراحی آشپزخانه سبز در  ذهن شما تداعی شود.

سبز رنگی زنده است. نشانه رشد و نو شدن. رنگ سبز با تعادل و هارمونی ارتباط زیادی دارد. از دیدگاه روانشناسی، رنگ سبز بیشتر با قلب و احساس ارتباط داشته و بین مغز و قلب تعادل ایجاد می کند. از نقطه نظر رنگ شناسی همانطور که گفتیم این رنگ نشانه رشد و شکوفایی و تولدی دوباره است. این رنگ انرژی را باز می گرداند و استرس را از زندگی مدرن و امروزی دور می کند. به همین خاطر است که به آن رنگی آرامش بخش تلقی می شود.

سبز از نظر احساسی رنگی مثبت محسوب شده و به ما به صورت نا خود آگاه توانایی عشق ورزیدن را می دهند. این رنگ نشانه صلح و فدا شدن در راه هدف است. این رنگ بسیار آرامش بخش بوده و به شما اعتماد به نفس می دهد از این رو از این رنگ در اتاق مشاوران به کرات استفاده می شود. همچنین در موسسات خیریه و یا تبلیغات آنها، این رنگ زیاد به چشم می خورد.

رنگ سبز از ترکیب زرد و آبی به دست می آید. همانطور که می دانید رنگ های ترکیبی خواص رنگ های مرجع خود را به ارث می برند. خوش بینی و نظم زرد و آرامش آبی ترکیبی بی نظیر را به ارمغان آورده اند.

سفید، خالص و کامل. رنگ سفید کامل و خالص است. رنگ خلوص و پاکی. از نظر روانشناسی نشانه پاکی، خلوص و کامل بودن است. این رنگ نشانه شروع است. اما طراحی سفید دستشویی و حمام نیز همه این حس های خوب را به ما منتقل می کند. رنگ سفید مثل یک صفحه خالی است که منتظر است روی آن چیزی بنویسید. با اینکه حس خاصی را تحریک نمی کند، روش درک مسائل در ذهن را تغییر می دهد.

حتی با جزئیات بسیار کوچک می توانید حال و هوای حمام خود را تغییر دهید. به شکلی که می توانید یک حوله، چند شمع، چند گل، گلدان و یا وسایل تزئینی مختلف را به رنگ های دیگر تهیه کنید و هر وقت که از سفیدی محض خسته شدید، آن را عوض کنید!

 رنگ آبی آرامش محض است. رنگ آبی جزو رنگ هایی است که در اطراف ما به وفور یافت می شود و چون برای ما تداعی کننده دریا و آسمان است همراه خود آرامش را می آورد. اگر زندگی روزمره شما را عصبی و نا آرام کرده، بهتر است به هر قیمتی از این رنگ در طراحی فضای نشیمن خود .استفاده نمایید. نشیمن آبی رنگ فضایی به آرامش اقیانوس را برای شما فراهم می کند

فضای نشیمن و پذیرایی محلی است برای استراحت و دورهمی های خانوادگی، از این رو  این فضا حائز اهمیت زیادی است.

اگر بدانید که از  رنگ  آبی به چه شکل و با چه مکمل هایی در دکوراسیون داخلی منزل خود استفاده کنید به راحتی می توانید به فضایی دست پیدا کنید که در عین داشتن آرامش بسیار مجلل و سلطنتی به نظر می آید.

تم آبی از سرمه ای تا فیروزه ای را شامل می شود. سرمه ای و فیروزه ای معمولا برای فضا های کلاسیک و سنتی تر و رنگ های روشن برای فضا های خودمانی و امروزی تر کاربرد دارند. در ادامه نمونه های مختلفی از این نوع طراحی را به شما نشان می دهیم تا از آنها الگو برداری کنید: